Gaza (Raxanreeb) — 24 askari oo Israa’iil ah, ayaa lagu dilay marinka Qaza, millatariga ayaa sheegay Talaadadii, dhimashadii ugu waynayd ee Gaza, hal maalin ka dhacda dagaalka ka dhanka ah, Xamaas, iyadoo Israa’iil ay sii waday weerarkii ugu weynaa ee dhulka illaa iyo hadda 2024-ka.
Afhayeen u hadlay ciidamada Israel Rear Admiral Daniel Hagari, ayaa sheegay in 21 askari ay ku dhinteen qarax kadib markii labo dhismo oo ay u qodayeen in la dumiyo ay dumeen ka dib markii Xamaas ay bam gacmeed ku tuureen taangi halkaasi ka ag dhowaa.
Goor sii horeysay, militariga ayaa sheegay in saddex askari lagu dilay weerar kale oo ka dhacay koonfurta Gaza.
“Shalay waxaan la kulannay mid ka mid ah maalmaheennii ugu adkaa tan iyo markii uu dagaalku qarxay,” ayuu yiri ra’iisul wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu. “Aniga oo ku hadlaya magaca geesiyaashayada, nolosheena awgeed, ma joojin doono dagaalka ilaa guul buuxda.”
Wasiirka difaaca Yoav Gallant ayaa sheegay in dagaalku uu go’aamin doono mustaqbalka Israa’iil “tobaneeyo sano ee soo socda”.
“Dirirta dagaalyahanadu waa shuruud si loo gaaro yoolalka dagaalka,” ayuu yiri Gallant.
Dhimashada askarta Israa’iil ayaa ku soo beegantay iyadoo ciidamada Israa’iil ay wadaan ololahoodii ugu weynaa ee sanadka cusub, iyagoo si qoto dheer uga sii durkaya dhanka galbeed ee Khan Younis, oo ah, magaalada ugu weyn koonfurta gobolka Falastiin, una dhow meelaha ay gabaad ka dhigtaan boqollaal kun oo qof oo ka qaxay qaybo kale oo deegaanka.
Dadka reer Qaza, ayaa sheegay in go’doominta Israa’iil iyo weerarrada isbitaallada tan iyo Isniintii ay keentay in dhaawacyada iyo dhimashada ay ka fogaadaan meelaha ay samata bixintu gaari karaan, iyadoo dagaalka uu sii kordhayo magaalada ay dadku ku badan yihiin.
Dadka dhintay ayaa lagu aasay gudaha barxadda isbitaalka weyn ee Khan Younis ee Naasir sababtoo ah lama awoodin meel ammaan ah, in la tago si loo gaaro xabaalaha.
Isbitaal kale oo ku yaalla Khan Younis, oo lagu magacaabo Al-Khayr ayaa waxaa xoog ku galay ciidamada gumeystaha Israa’iil oo halkaasi ku xiray shaqaalo, halka qeybta saddexaad ee Al-Amal oo ah halka ay ku sugan yihiin samatabbixiyeyaasha Bisha Cas la jaray, lana gaari waayay, sida ay sheegeen saraakiisha Falastiiniyiinta.
Israa’iil waxay sheegtay in dagaalyahannada Xamaas, ay ka hawlgalaan isbitaallada iyo agagaarkooda, iyagoo ka dhigaya bartilmaameedyo sharci ah. Shaqaalaha isbitaalka iyo Xamaas way beeniyeen arrintan.
Israa’iil ayaa wacad ku martay in ay tirtiri doonto Xamaas oo ah dhaq-dhaqaaqa Islaamiyiinta Falastiiniyiinta, ee xaq u dirirka ka taliya Gaza, waxaana lagu dhaariyay burburinta Israa’iil, kuwaas oo dagaalyahannadooda ay gudaha u galeen xayndaab beenaadka Israa’iil, halkaas oo ay ku dileen 1,200 oo qof, kuna afduubteen ku dhowaad 250 la haystayaal ah 7-dii October, ee sannadkii tagay 2023.
Ugu yaraan 25,295 Qaza ayaa tan iyo markii la xaqiijiyay la dilay, sida ay sheegeen mas’uuliyiinta Falastiin, kumanaan kale oo dhintay ayaa laga cabsi qabaa inay ku waayaan burburka, xasuuqa Israel, kaas oo inta badan dhulka dhigay dhismayaasha waa weeyn ee dabaqyada ah.
Ku dhowaad dhammaan 2.3 milyan oo qof oo Gaza ku nool ayaa waayay guryahoodii, tirada ugu badan ee hadda waxa ay qalinka ku duugeen magaalooyin yaryar oo ku yaalla waqooyiga iyo koonfurta Khan Younis, qaar badan oo hurda hurdo xun ayay ku dhex seexdeen teendhooyin ka samaysan cooshado oo ay cunto iyo dawo ka dhammaadeen oo aanay haysan biyo nadiif ah.
Dhimashada weyn ee ciidamada Israa’iil ee dagaalka ayaa ku soo beegmaysa xilli Israa’iil lafteedu ay billaabayso in ay aragto kicinta ugu horraysa ee ka xun istiraatijiyadda dagaal ee Netanyahu – oo ay ka go’an tahay in gebi ahaanba la baabi’iyo Xamaas laakiin iyada oo kaliya laga doodayo waxa xiga ee Gaza.
Tan iyo todobaadkii hore, Netanyahu waxa uu wacad ku maray in aanu marnaba ogolaan doonin in Falastiiniyiintu helaan dawlad madax banaan, kala go’a xulafada Israa’iil ee Washington oo u tixgelisay geeddi-socod nabadeed oo aakhirka u horseedaya dawlad Falastiini, ah oo gogol-xaar u ah siyaasaddeeda Bariga Dhexe muddo tobannaan sanno ah.
Ehelada la haystayaasha wali lagu haysto Qaza, ayaa ku baaqay dadaal dheeri ah oo lagu soo celinayo dadkooda, xitaa haddii ay taasi la macno tahay in ay xoojiyaan ololaha militari. Koox iyaga ka mid ah ayaa isniintii dhexda u galay dhageysiga guddiga baarlamaanka.
Toddobaadkii hore, xubin ka tirsan golaha wasiirrada Netanyahu, taliyihii hore ee militariga Gadi Eisenkot, oo wiilkiisa askari ah lagu dilay weerarka dhulka ee Gaza, ayaa sheegay in ololaha uusan weli ku guuleysan ujeeddooyinkiisii ahaa burburinta Xamaas oo aysan jirin rajo. ku soo furashada la haystayaasha hawlgal milatari.
Waxa uu ku baaqay in la qabto doorasho deg deg ah oo lagu beddelo dowlad uu sheegay inay lumisay kalsoonida shacabka.
Iska horimaadka ayaa waxaa barbar socday rabshado ka dhacay meelo kale oo Bariga Dhexe ah, gaar ahaan meelaha ay ka howlgalaan kooxaha hubeysan ee xulafada la ah, Iran, sida Lubnaan, Ciraaq, Suuriya iyo Yemen.
Dhaqdhaqaaqa Xuutiyiinta ee xulafada la ah Iran, oo gacanta ku haya inta badan qeybaha ay dadka Yemen ku nool yihiin, ayaa weerar ku qaaday maraakiib marayay badda cas, iyagoo sheegay inay taageerayaan Qaza.
Mareykanka iyo Britain oo bishan duqeymo ku hayay Xuutiyiinta, ayaa xalay mar kale qaaday duqeymo dhanka cirka ah.
Xamaas, ayaa dagaalkan kasoo hoyisay guulo waa weeyn oo la taaban karo inkastoo oo weli uu socdo dagaalka tooska ah, ee Isra’il ku xasuuqeyso shacabka Falastiiniyiinta ee masaakiinta ah.
Dhanka kale Mareykanka ayaa weli la’ labo askari oo ka tirsan askartiisa badda kuwaas oo lagu waayay howlgal ay ku ogaarsanayeen doonni hub sharci darro ah, u waday dalka Soomaaliya.
Askartan Mareykanka ayaa lagu waayay howlgal ka dhacay 10 maalmood ka hor oo ugu danbeenytii Mareykanka sheegay in uu bad baadin waaye askartiisa kuwaas badda ku qarqamay maalmo ka hor.
Dhanka kale Koonfur Afrika ayaa gudbisay dacwad sharci ah, oo ka kooban 84 bog, iyadoo sheegtay in ficillada Israa’iil “ay xambaarsan yihiin xasuuq sababtoo ah waxay doonayaan inay burburiyaan qayb muhiim ah” oo ka mid ah Falastiiniyiinta Gaza.
Juliet McIntyre oo sharciga ka dhigta jaamacadda South Australia ayaa sheegtay in faylka Koonfur Afrika uu yahay “mid aad u dhammaystiran” oo “loo diyaariyey si taxadar leh”.
Waxay intaas ku dartay wareysi ay siisay BBC-da in feylka”uu ka jawaabayo dood kasta oo suurtagal ah oo ka imaan karta Israa’iil iyo in laga hadlo sheegasho kasta oo su’aal ka keeni karta awoodda maxkamadda ee kiiska la xariirta.
Koonfur Afrika ayaa ku dhawaaqday kooxda qareenada ah ee ku matali doona dalkeeda oo isugu jira qareeno iyo khubaro dhanka sharciga ah oo uu hogaaminayo John Duggar oo ah qareen isla markaana ka mid ah khubarada sharciga caalamiga ah ee ugu caansan dalkaas, wuxuuna ahaa wakiilka Qaramada Midoobay u qaabilsan falastiiniyiinta oohoray garsoore uga soo noqday Maxkamadda Caalamiga ah ee Cadaaladda.
Afhayeenka xukuumadda Israa’iil Elon Levy ayaa sheegay in Israa’iil ay iska difaaci doonto kiiskan, waxa kale oo uu intaa ku daray in Xamaas ay si buuxda uga masuula tahay oo dagaalka iyadu bilowday.
Ilaa hadda, kooxda difaaca ee Israa’iil waxaa laga yaqaana Malcolm Shaw, oo ah qareen Ingiriis ah iyo aqoonyahan, kaas oo hore u ahaa lataliye sharci oo Israa’iil ah oo wakiil ka ahaa dalal dhowr ah.
Diala Shehadeh, oo u dhalatay dalka Lubnaan oo hore u ahaan jirtay qareen ka tirsan maxkamadda caalamiga ah ee dambiyada, ayaa tiri, “Israa’iil waxay go’aansatay inay hor tagto maxkamadda, sababtoo ah waxay saxiixday axdiga xasuuqa ee Qaramada Midoobay soo saartay 1948-kii, sidaas darteed ma iska indho tiri karto kiiska.