Muqdisho (Raxanreeb online) – Soomaaliya ayaa Talaadadii soo rogtay mamnuucid muddo dheer dib loo dhigay bacaha hal mar la isticmaalo si ay gacan uga geysato wax ka qabashada wasakhda, taasoo ah waddankii ugu dambeeyay ee Afrikaan ah ee isku dayaya inuu joojiyo qulqulka qashinka aan noolayn karin.

Sharcigan cusub oo markii ugu horeysay lagu dhawaaqay bishii February, ayaa mamnuucaya soo dejinta, soo saarista, iibinta iyo isticmaalka bacaha, kuwaas oo inta badan lagu daadiyo sida qashinka ama lagu aaso meelaha qashinka ah.

Dadka u ololeeya arrimaha deegaanka iyo shacabka ku nool caasimadda Muqdisho ayaa soo dhaweeyay mamnuuciddan, iyagoo sheegay in ay muddo dheer soo daahday.

“Tani waa mid waqtigeeda ku soo beegantay, waana go’aan aad u wanaagsan oo ay dowladdu gaartay,” ayuu yiri Maxamed Guure oo ku nool agagaarka suuqa weyn ee Bakaaraha.

Cismaan Yuusuf oo u dhaqdhaqaaqa deegaanka ayaa sheegay in dalku uu si weyn ugu tiirsan yahay bacaha, isagoo sheegay in warshaduhu ay ku kacayaan in ka badan 50 milyan oo doolar.

“Ma jirto wax sabab ah oo u hadhay dadka inay sii wadaan isticmaalka walxahan dilaaga ah,” Yuusuf ayaa yidhi.

Laakiin kuwa kale waxay ka welwelsan yihiin la’aanta beddelka deegaanka u wanaagsan.

“Dhibaato nooma qabno inaan mamnuucno, laakiin waxaan u baahanahay waqti iyo bedel,” ayay tiri Luul Maxamed, oo dukaanle ah.

Soomaaliya ayaa ku biirtay dalal kale oo Afrikaan ah oo ay ku jiraan Kenya iyo Tanzania oo deris la ah, kuwaasoo mamnuucay bacaha hal mar la isticmaalo.

Kenya ayaa sanadkii 2017 soo saartay mid ka mid ah mamnuuciddii ugu adkeyd ee lagu soo rogo bacaha, taasoo ay ku mutaysanayso ganaax ama xitaa xabsi marka la isticmaalo mid.

Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan deegaanka ayaa ku qiyaastay in maalin kasta 2,000 oo baabuur qashinka qaada ah lagu daadiyo badaha, webiyada iyo harooyinka.
Sannad kasta 19-23 milyan oo tan oo qashin caag ah ayaa ku daada nidaamka deegaanka biyaha adduunka, ayay tiri UNEP.

Mamnuucidda Soomaaliya ayaa dhaqan galaysa iyadoo wada-xaajoodayaashu ay Isniintii ku soo gebagebeeyeen shir ay ku yeesheen Nairobi iyagoo rajeynaya inay gaaraan heshiiskii ugu horreeyay ee adduunka ee wasakhowga caagga ah.

Heshiisku wuxuu ujeedadiisu tahay in la helo jawaab caalami ah oo ku saabsan qashinka caagagga ah ee khatarta ku ah deegaanka, laga bilaabo badaha iyo webiyada ilaa buuraha iyo barafka badda, iyo in kor loo qaado mareegaha cuntada sida ay xooluhu u dhuuqaan.

Waddamada ayaa cadaadis lagu saarayaa in ay helaan mawqif midaysan ka hor inta aan la qaban wada xaajoodka ugu dambeeya bisha December ee Kuuriyada Koonfureed.