Muqdisho (Raxanreeb online) – Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdoğan ayaa ku dhawaaqay in Soomaaliya ay cagta saartay wadadii horumarka dhaqaalaha, barwaaqada iyo nabadda ka dib tobanaan sano oo colaado iyo xasilooni darro ah. Hadalkiisa waxa uu ka sheegay xaflad Sabtidii, halkaas oo uu kaga qayb-galay soo diritaanka markabka Oruç Reis ee Turkiga, kaas oo ku sii jeeda biyaha Soomaaliya si uu u bilaabo hawshii cilmi-baarista tamarta ee ugu dambeysay.

Madaxweyne Erdogaan oo khudbad ka jeediyay xafladda ayaa ku nuux-nuuxsaday sida ay uga go’an tahay Turkiga inay Soomaaliya ka caawiyaan sidii ay dib ugu soo kaban lahayd una kori lahayd sannado badan oo qalalaase ah. “Soomaaliya hadda waxay ajandaha ugu jiri doontaa horumar dhaqaale, barwaaqo, iyo nabad ka dib tobanaan sano oo colaad, xasillooni darro iyo gaajo ah,” ayuu yiri Erdoğan. Hadalkiisa ayaa muujinaya ka qayb qaadashada sii kordheysa ee Turkiga ee howlaha dib u dhiska iyo dhaqaalaha Soomaaliya, kuwaas oo sii xoogeysanayay sanadihii ugu dambeeyay.

Shirkadda Oruç Reis oo tan iyo sannadkii 2017-kii siinaysay Turkiga adeegyo cilmi-baaris oo muhiim ah, ayaa hadda lagu wadaa inay hawlo shidaal baaris ah ka sameyso biyaha Soomaaliya. Markabka ayaa sahamin doona saddex aag badeed, iyadoo dhul walba uu dabooli doono ku dhawaad ​​5,000 oo kiilo mitir oo laba jibaaran. Edogan waxa uu rajo ka muujiyay howlgalka, isagoo yiri “Waxaan rumeysanahay in idanka Alle aan heli doono war wanaagsan oo ku saabsan howlihii cilmi baarista ee aan ka wadnay xeebaha Soomaaliya”.
Markabka seismic-ka ah ayaa ka soo ambabaxay Dekedda Filyos ee Zonguldak, waxaana la filayaa in uu sii maro badda Mediterranean-ka, kanaalka Suweys, iyo Badda Cas ka hor inta uusan soo gaarin biyaha Soomaaliya dhammaadka bisha Oktoobar. Safarka 19-ka maalmood ah ayaa astaan ​​weyn u ah dadaallada baarista tamarta ee Turkiga iyo iskaashiga dhaqaale ee uu la leeyahay Soomaaliya.

Howlgalka ayaa ku soo aadaya iyadoo qeyb ka ah dadaallada ballaaran ee Turkiga uu ku doonayo inuu ku xoojiyo xiriirka kala dhaxeeya Soomaaliya, mid dhaqaale iyo mid siyaasadeed. Turkiga ayaa hormuud u ahaa horumarka Soomaaliya isagoo u sameeyay maalgashi kala duwan iyo mashaariic kaabayaal dhaqaale oo ay ka mid yihiin daryeelka caafimaadka iyo waxbarashada iyo sidoo kale taageerada ciidamada Soomaaliya.

Oruç Reis ayaa muddo todobo bilood ah ku sugnaan doonta biyaha Soomaaliya si ay sahankeeda u sameyso, taasoo sare u qaadaysa rajada laga qabo in natiijada ka soo baxda ay gacan ka geysan karto dib u soo nooleynta dhaqaalaha Soomaaliya iyada oo la heli karo shidaal. Mas’uuliyiin ka tirsan dowladda Soomaaliya ayaa goobjoog ka ahaa dhoofintaasi, taasoo muujineysa muhiimadda uu u leeyahay labada dal.
Iskaashiga tamarta ayaa la filayaa inuu sii qoto dheereeyo xiriirka ka dhexeeya Turkiga iyo Soomaaliya, iyadoo Turkigu uu sii wado ballaarinta saameynta uu ku leeyahay gobolka isagoo adeegsanaya dadaallada bani’aadamnimo iyo dhaqaale labadaba.